Een blog van Anjo Geluk-Bleumink, voorzitter van de Denktank 60+ Noord, een (netwerk)organisatie die uitsluitend met vrijwilligers werkt.
December 2022

‘Zorg’ is zo’n thema met veel deelonderwerpen, vertakkingen en lijntjes met andere thema’s. Alles heeft met alles te maken. Als er iets ergens gaat schuiven, neem de kinderopvang, heeft dat ook gevolgen voor de zorg in zieken- en verpleeghuizen en de thuiszorg. Is er minder mantelzorg beschikbaar, dan levert dat overal in ieder geval ook stagnatie op. Hoe zit het eigenlijk met de regie? Zorg is toch geen op=op artikel? Maar ook niet onbeperkt beschikbaar …

Neem de zorgkloof. Langzamerhand beginnen de gevolgen van deze wanverhouding tussen vraag en aanbod van zorg – zich af te tekenen. Ouderen moeten meer zelf, meer thuis en digitaal gaan doen. De minister heeft hier ‘als het kan’ achter gezegd, maar wie bepaalt wat kan, wat nog net wel en wat niet meer? Door deze richtlijn af te kondigen, heb je nog geen beleid en gaan burgers niet ‘vanzelf’ aan de slag. Er mag wel wat ondersteuning en beleid bij! Toverformules en mantra’s werken niet.                                                                                                     

Er zijn en komen meer (kwetsbare) ouderen, dus komt er meer vraag naar zorg en er zijn nu al minder zorgverleners. Het aantal verpleeghuisplaatsen wordt niet meer, er zijn wachtlijsten, te weinig woningen die voor ouderen geschikt zijn en er zijn te weinig voorzieningen in de wijk of het dorp waar je woont. De demografische gegevens zijn al decennia bekend. Natuurlijk waren de hoge ziekteverzuimcijfers niet voorspelbaar en heeft ook corona geen goed gedaan aan het aanbod. De grote lijn was voorspelbaar. De vergrijzing ook.

De meeste ouderen willen en kunnen thuis voor zichzelf blijven zorgen en hebben basale digitale vaardigheden, maar niet allemaal. Er zijn grote onderlinge verschillen en ook ouderen zonder computer en IPhone moeten hun weg in de samenleving kunnen vinden.

Wat is nu in ieder geval nodig om thuis, zelf en digitaal aan de slag te gaan? Allereerst een ondersteunende structuur in de eigen wijk of buurt. Door aan te sluiten bij wat er al is op het gebied van welzijn, wonen en zorg (in die volgorde): op een bereikbare locatie voorzieningen en advies, bijvoorbeeld een DOS: domein overstijgende samenwerkingsvorm, een wijkcentrum voor jong en oud met activiteiten, ook op preventiegebied, zorgaanbod en wat er dicht bij huis maar nodig is. Wat daarbij helpt: meer geschikte nultredenwoningen, digitale hulpmiddelen die simpele handelingen - en zware lichamelijke arbeid kunnen overnemen.

Wat ook zou moeten: nadenken over betaalde en onbetaalde arbeid in de samenleving en ook de verdeling daarvan. Wie gaat wat doen in een veranderde en veranderde samenleving? Dan gaat het over – voor wie dat wil en kan – langer doorwerken na de AOW-leeftijd, flexibilisering van de arbeid, little jobs met bijbehorende financiële regelingen (ook wetgeving) die dat mogelijk maken. Over loopbaanbeleid, nieuw ouderenbeleid voor werkenden, met aandacht voor zwaar lichamelijk werk en het inzetten op maatschappelijke participatie in de derde levensfase. Bijvoorbeeld!

Twee opgaven – een basisstructuur in wijken en dorpen en een fundamentele, brede discussie over- arbeid in een samenleving op weg naar 2040. Om te beginnen.  Met een beetje meer of minder hier en daar komen we er niet.