Een blog van Anjo Geluk-Bleumink, voorzitter van de Denktank 60+ Noord, een (netwerk)organisatie die uitsluitend met vrijwilligers werkt.
Februari 2021

Elk jaar wordt er een woord van het jaar gekozen. Door Van Dale georganiseerd. Iedereen kan zijn of haar woord nomineren. Het leuke is, dat je aan het woord zo ongeveer kunt zien wanneer het gekozen is. De anderhalvemetersamenleving komt natuurlijk uit 2020. Dat kan niet missen. In België is voor dat jaar knuffelcontact gekozen.

In 2019 werd het winkelhieren. Een woord dat ons oproept om bij lokale bedrijven en winkels onze boodschappen te doen. In 2011, toen er eindelijk echt werk werd gemaakt van een rookverbod, werd het stoeproken; in 2009 was het ontvrienden. In 2007 kozen we bokitoproof. In 2011 konden we ook kiezen uit weigerambtenaar, wildbreien en zelfworster. Het prachtige hipperhapke was in 2010 het mooiste Friese woord.

‘Mijn’ woord is schoondenken.  Het zal waarschijnlijk nooit het woord van het jaar worden, omdat het tijdloos is en niet te koppelen aan een bepaalde gebeurtenis of periode. Ik heb het woord gepikt; de vondst komt uit de koker van taalvirtuozen Kees van Kooten en Wim de Bie. De programmamaker Coen Verbraak had hen jarenlang bestookt en geprobeerd Koot & Bie te interviewen over vier decennia samenwerking als duo. Uiteindelijk lukte dat. Van Kooten: ‘Toen hij langskwam met een fantastische appeltaart, wisten we dat het goed zat. Het geeft een lekker opgeruimd gevoel. Dit was het, dit hebben we gedaan. Nu hoeven onze kinderen en kleinkinderen het niet allemaal te gaan opsnorren in een opgeheven bibliotheek.’ Toen de knop was omgezet en ze instemden met een interview, hebben ze Verbraak zijn gang laten gaan en kwam er een prachtige, driedelige documentaireserie uit de bus over vier decennia Koot & Bie.

Waarom had het tot bijna het jaar 2012 geduurd voordat de documentaire - die De keek op de reeks heette - er kwam? Verbraak vertelt in een radio-interview dat Koot & Bie een terugblik in welke vorm dan ook eerst wilden schoondenken. SCHOONDENKEN. Dat is het! Ik vind het een prachtig woord. Wat het betekent weet je meteen: gedachten van franje ontdoen, tot op het bot gaan, alle stoflagen er al dóórdenkend af poetsen. Geen wolligheid, dubbele bodems of uitvluchten, gewoon schoon.  Dat kost tijd, het vereist moed en precisie, eerlijkheid. Het zou mijn goede voornemen voor 2021 kunnen zijn. Beetje laat, maar dan heb je ook wat. Ik ga het proberen: krasse knar gaat schoondenken.

O ja, weet u wat een hipperhapke is? Atze Bosch, een 83-jarige Heerenvener, bedacht een Friese vertaling van insectensnack. Snack is hapke in het Fries. En krekels – de insecten die in de snack gaan – zijn ‘hippers’. Hoe komt hij erop? ‘Wie Joost kent, mag het zeggen’, volgens Koot & Bie.