Een blog van Hans Drenth, lector Kortdurende Zorg en Interprofessionele Samenwerking bij Kwetsbare Ouderen bij Hanzehogeschool Groningen.
Juni 2020

​In deze tijden van thuisisolatie schuilt het gevaar dat ouderen minder bewegen, waardoor risico op en gevolgen van kwetsbaarheid toenemen. Bewegen is niet alleen goed voor het verbeteren of behouden van spierkracht en conditie, maar zorgt er ook voor dat de afweer tegen ontstekingen en de algehele weerstand toeneemt en dus de kans verkleint om ziek te worden. 

​Tijdens het bewegen komen endorfine, serotonine en dopamine vrij, wat ervoor zorgt dat we minder "in de put" zitten, iets wat door de verminderde sociale contacten zou kunnen gebeuren. En die verminderde sociale contacten is ook weer een dreigend probleem door minder bewegen. Het risico bestaat dat het lopen in de thuissituatie nog redelijk gaat, maar het lopen van langere afstanden, trappen nemen of de fiets pakken straks steeds moeizamer wordt. En dat betekent ook achteruitgang in de zelfredzaamheid en participatie. Belangrijk is dan ook dat in onderzoek met betrekking tot corona er aandacht is voor functionele fysieke uitkomstmaten bij ouderen, maar ook voor uitkomstmaten op het gebied van voeding en het psychosociaal domein. Binnen ons lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing heeft het in ieder geval de volle aandacht.

Vanuit ZuidOostZorg, waar ik ook als geriatrie fysiotherapeut werkzaam ben, zijn we aan het begin van de corona crisis direct allerlei activiteiten gestart om ervoor te zorgen dat onze thuiswonende cliënten voldoende zouden blijven bewegen. We hebben steeds oefeningen opgestuurd en filmpjes gemaakt. Maar ook geregeld telefonisch contact gehouden, waarbij niet alleen de oefeningen werden doorgenomen, maar ook het praatje, het contact zeer op prijs werd gesteld. Bijzonder om te merken was dat mijn cliënten meestal als eerste vroegen hoe het met mij ging, want had ik nu nog wel voldoende werk? Mensen waren opvallend positief en ook de huiswerk oefeningen werden altijd gedaan, vertelden ze dan.

Een proef met het volgen van oefeningen via beeldbellen bleek minder succesvol. Een vrij grote groep ouderen in Friesland heeft of wil geen internetaansluiting, want zeggen ze: 'We hebben al telefoon en da's al een heel gedoe'. Een aantal heeft een tablet waardoor vooral in deze tijden geregeld contact kon worden gehouden met de kinderen. Maar hier dan ook oefeningen mee doen, dat bleek dan toch wel lastig. Leeftijd zegt ook niet alles hoor, want een echtpaar van 93 en 97 was direct enthousiast: 'Ja hoor, wij kunnen beeldbellen, we maken al lang gebruik van de nieuwste snufjes op internetgebied'. Zo zie je maar, deze generatie heeft wel wat meer mee gemaakt, willen niet zeuren of klagen en zijn begaan met een ander, maar toch…..

Nu deze crisis een tijdje duurt, komen toch ook de minder positieve berichten binnen via familie, casemanagers en praktijkondersteuners. Dat het toch niet zo goed gaat met het bewegen en men vaker valt. Mensen missen ook de anderen uit de fitness groep, het kopje koffie met elkaar. Zorg en behandeling op afstand kan een mooie ondersteuning zijn voor veel mensen, maar zeker voor kwetsbare ouderen, ouderen met beginnende dementie, is het lijfelijke aanwezige contact erg belangrijk. En als zorgverleners weten we dat. Wil je als fysiotherapeut ervoor zorgen dat mensen hun oefeningen blijven doen (compliance), dan is persoonlijk contact onmisbaar. Motiveren, coachen, voordoen, een gebaar, een steuntje in de rug, een schouder, een aanraking…..het blijft een hele uitdaging de komende tijd.